STEPHAN van FLETERENs Keuze uit Collectie Nederlands Fotomuseum Rotterdam

Het Fotomuseum heeft een enorme collectie. Regelmatig vragen ze iemand om een keuze te maken en deze toe te lichten. Nu du s de Vlaamse portretfotograaf Van Flieteren.

DE MAKER IS NIET BEKEND, WEL DE PLAATS: DE AZOREN.
DE TIJD:1890-1920. HET IS EEN INHEEMSE DRACHT, MAAR OF HET EEN MAN OF EEN VROUW IS EN WAAROM EN WANNEER MEN DEZE KLEDIJ DROEG, BLIJFT EEN RAADSEL. 

ALS FOTOGRAAF WEET STEPHAN HOE MOEILIJK HET IS EEN GROEPSPORTRET TE MAKEN.
HIJ BEWONDERT MARTIN CHAMBI (1891-19730 DIE ERIN SLAAGT IEDER PERSOON IN DE GROEP EEN INDIVIDU BLIJFT.

ATA KANDO IS 102. ZE WAS OOIT GETROUWD MET ED V.D. ELSKEN. ZE MAAKTE DEZE FOTO IN BRETAGNE IN 1938. HET IS HAAR ZUSJE, DAT LATER OP EEN MIJN IS GELOPEN. DE BLIK FASCINEERT.

CAS OOSTHUYS (1908-1975) IN MUYUMBA, CONGO 1959.
EEN DANDY IN DE KOLONIALE TIJD.

MARTIJN COPPENS (1908-1986) JONGEN UIT GERWEN(1940)
EEN VERWARREND PORTRET VOLGENS STEFAN. DE OGEN BLIJVEN EEN MYSTERIE.
IS DE JONGEN BLIJ OF VERLEGEN? 

AANSLUITEND OP DE EXPO MET MODEFOTO'S VAN HORST P.HORST IS DE TENTOONSTELLING ZWART TE ZIEN. DE JONGE ONTWERPER MATTIJS KREEG DE OPDRACHT KLEREN TE MAKEN MET OPDRUK VAN FOTO'S UIT HET ARCHIEF. HIJ KOOS ZWART-WIT FOTO'S OMDAT HIJ IN ZIJN KLEDING ALTIJD VEEL KLEUR VERWERKT. ANNELIES DAAN FOTOGRAFEERDE DE MODELLEN IN DE KLEDING.

HORST P. HORST in Fotomuseum Rotterdam

Horst P. Horst (1906 - 1999) rekent men tot de beste drie modefotografen van de vorige eeuw. Zijn meeste foto's maakte hij in opdracht van Vogue. Zijn werk verscheen zowel in de Parijse als in de Amerikaanse uitgaven. Hij heeft officieel zijn achternaam laten veranderen uit commerciële overwegingen. In 1930 ontmoette hij een Vogue fotograaf , George Honinger. Deze nam hem aan als assistent. Vrij snel overklaste Horst zijn leermeester.

Aan zijn foto's ging een lange voorbereiding vooraf.  Een vaste decorontwerp bouwde de set op in de studio. Het licht luisterde nauw en het kostte veel tijd voor Horst tevreden was. De modellen kregen korte aanwijzingen op een rustige manier. Al snel kreeg hij naast modefoto's ook portretten te maken.
Hij woonde afwisselend in Parijs en New York.
Als een van de eerste zag hij de mogelijkheden van kleurenfotografie. Vogue vond aanvankelijk de drukkosten te hoog, maar Horst kreeg zijn zin. De afdrukken in het blad kwamen direct van de dia's.
Pas nu zijn ze als foto's te zien.
Voor ander bladen maakte hij interieurfoto's. Vrij werk maakte hij ook. Bloemen, stillevens en naakten.
In de jaren 70 werd zijn werk herontdekt. Horst bracht een selectie foto's in beperkte oplage op de markt. De laatste jaren kon hij niet meer fotograferen en reizen vanwege blindheid.

ZIJN BEROEMDSTE  

SALVADOR DALI

ONDER INVLOED VAN DALI MAAKTE HORST SURREALISTISCHE FOTO'S

 MAN NAAKT 

ODALISK

DE ONTDEKKING VAN HET DAGELIJKSE LEVEN - VAN BOSCH TOT BREUGEL in BOYMANS

ONBEKEND - DEEL VAN TRIPTIQUE SATYRIQOE
BEELDMERK VAN TENTOONSTELLING

Voor het eerst laat deze expo zien hoe Jheronimus Bosch en zijn navolgers de weg baanden voor de genrekunst van o.a. Pieter Breugel de Oude. Met deze trotse zin kondigt het museum de nieuwe expo aan. Op het symposium dat op de openingsdag werd gehouden bleek dat er wel enige kanttekeningen bij de opzet te zetten zijn.
Het begrip genrekunst is vaag en kan diverse betekenissen hebben. Hier wordt bedoeld het weergeven van het dagelijkse leven als thema, los van de religieuze kunst, de portretten en landschappen.
Nu zijn ook al in het laatste kwart van de vijftiende eeuw al werken te vinden die we genrekunst zouden kunnen noemen en is het onjuist om te suggereren dat Bosch de eerste was. Dat doen de samensteller ook niet. Dus lijkt de aankondiging meer gekozen als wervende leus.

Het pronkstuk is De Hooiwagen van Bosch, een leen uit het Prado. In de marge zijn inderdaad mensen afgebeeld die zich bezighouden met eten, drinken en rusten. Het overgrote deel van het werk heeft een andere functie: een moralistische uitbeelding van de hebzucht en de gretige overlevering eraan zonder aandacht voor Christus die uit de wolken toekijkt.

De term 'het dagelijkse leven' klopt niet helemaal. Afgebeeld zijn vooral boeren. En dan met name bij kermissen, bruiloften en feesten, niet echt alledaags. Daarnaast zijn bordeelscenes favoriet en oplichters, bedelaars en mismaakten. Dus niet de burgerij, die wel de panelen en prenten kochten.

Dat de voorstellingen populair waren, blijkt uit de talloze overeenkomstige taferelen. Daardoor is een overdaad van vergelijkbare werken in de tentoonstelling niet te vermijden, ook door de thematische inrichting.  De grote zaal is in driehoeken verdeeld die alle de punt gericht hebben naar het midden waar De Hooiwagen troont.  Een onhandig geheel waardoor het publiek in de kleine ruimtes elkaar behoorlijk in de weg staat. De tweede zaal staat vol vitrines waarin alledaagse voorwerpen uit die tijd staan die op de doeken te zien zijn. Handiger was het geweest als kunstwerk en voorwerp in elkaars buurt te zien zouden zijn. Natuurlijk is er ook in allerlei hoeken media te vinden dat speels of educatief de tentoonstelling ondersteunt.

Toch is de expo een bezoek waard door de vele leningen uit heet europa.

HIERONYMUS BOSCH DE KEISNIJDER 1478

HIERONYMUS BOSCH  DE MARSKRAMER 1500

LUCAS VAN LEYDEN DE KAARTSPELERS 1570
De vrouw kijkt naar de jongeman terwijl ze naar de kaart op tafel wijst.
De oude man kijkt beteuterd, hij weet dat hij verliest, niet alleen omdat hij zichtbaar  een slechte kaart in zijn handen heeft, maar ook door de smachtende blik in de ogen van de vrouw. Ten overvloede is op de achtergrond een opening te zien. 

LUCAS VAN LEYDEN  BORDEELSCENE. (detail)
De jonge dame doet lief en streelt de kin van de man. Achter zijn rug grijpt zij zijn beurs.

QUINTEN MASSIJS ONGELIJKE LIEFDE 1522
Een favoriet thema in de 16e eeuw: Een oude, lelijke en domme boer wordt verleid door een stadse dame en verliest zijn geld. De dame overhandigt zijn beurs aan de nar achter haar.

LUCAS VAN LEYDEN   HET MELKMEISJE 1510

MARINUS VAN REYMERSWAELE  DE BANKIER EN ZIJN VROUW
Overdreven netjes gekleed is dit jonge stel hun geld aan het tellen.
De vrouw houdt een kasboek vast. Opmerkelijk is dat haar muts niet eigentijds is, maar zeker 100 jaar eerder populair was.
Wellicht dat de kunstenaars door de ouderwetse kleding afstand suggereren  tussen de personages en hun burgerlijke tijdgenoten.  De voorstelling is afgekeken van Quinten Massijs .

QUINTEN MASSIJS DE GELDTELLERS 1514

                                                MARINUS VAN REYMERSWAELE BELASTINGONTVANGERS 1545
Verwarrend is dat de samenstellers dit Het Advocatenkantoor noemen op grond van de documenten op de achtergrond.
Daarin wordt verwezen naar een bekende zaak in Antwerpen van een burger die eindeloos rechtszaken aanspande om zijn gellijk te krijgen. Ook hier wordt de domme boer erop gewezen dat zijn schulden hiermee nog niet voldaan zijn.

JAN SANDERS VAN HEMESSENDE KEISNIJDING 1540

JAN SANDERS VAN HEMESSEN DE PIJPER EN DE BOERIN  
Dat dit paneel een dubbelzinnige lading heeft, is duidelijk. De boerin heeft een van de pijpen van de doedelzak vast en een open kan. En kijk eens naar haar blik.

JAN SANDERS VANEMESSEN DE BRUID
De bruid is niet jong meer. De gebruikelijke boemenkrans is vervangen door overrijpe bessen.
Ze wil duidelijk niet naar de slaapkamer. De vraag is of de man die haar stevig vast houdt, haar echtgenoot is of haar vader. In het laatste geval is de kijker de bruidegom.

PIETERVAN DER HEIJDEN  BOERENBRUILOFTDANS 1571

PETER VAN BROGHT  SPAANSE MAALTIJD
Waarschijnlijk een bordeelscene. Op de voorgrond haalt een jonge vrouw een man aan en tegelijkertijd  pakt zij zijn geldbuidel.

BRUNSWIJKSE MONOGRAMMIST BORDEELSCENE MET RUZIENDE PROSTITUEES 1530
De vogelkooi in de deuropening duidt erop dat we hier met een bordeel te maken hebben. Een als geleerde geklede burger gaat op de achtergrond een trap op naar een peeskamer. De man rechts probeert de gemoederen te kalmeren door de vechtende hoeren met water .

PIETER AERTSEN DE KEUKENMEID 1559
Een meer dan levensgroot portret(?) van een keukenmeid. Een zeldzaamheid. In die tijd werden alleen machtigen en rijken geportretteerd.

PIETER BREUGEL DE OUDE DE DULLE GRIET 1561

PIETER BREUGEL DE OUDE  WINTERlLANDSCHAP MET SCHAATSERS 1565

PIETER BREUGEL DE VOGELNESTROVER 1568
De boer wijst glimlachend op de jongen in de boom, die bij het roven van een vogelnest uit de boom valt.
Hij ziet niet dat hij zelf een sloot instapt.

LUSTWANRADE 2015 RAPTURE AND PAIN

In het park Oude Warande in Tilburg is voor de vijfde keer een buitenexpositie te zien. Doel is een dwarsdoorsnede te laten zien van waar de hedendaagse sculptuurkunst staat. Dat valt niet mee, erzijn geen echte vernieuwingen in de buitenkunst gaande. De samenstellers zetten hoog in door te verklaren dat de gekozen beelden/kunstenaars met elkaar verbonden zijn doordat uit het werk een sociale kritiek spreekt en een ambivalente blik op de toekomst. Een aantal werken illustreren het thema overduidelijk, andere hebben een meer polyinterpretabel karakter, zoals kunst moet zijn.
Dus bekijken we de werken zoals ze zijn en hoe ze ons aanspreken.

Martine Feipel (1975, lux)  & Jean Bechamel (1964, Parijs) werken al jaren samen vanuit Luxemburg. Ze houden ervan de kijker op het verkeerde been te zetten door te spelen met de bestaande conventies en kijkrichtingen. De auto, televisie en radio zijn typisch voor de jaren tachtig, een periode waarin optimisme en vooruitgang voor veel mensen was weggelegd, al zagen de jongeren dat anders: voor hen was No Future het perspectief.

AT DAWN 2015

AT DAWN detail

WILHELM MUNDT(1959, Duitsland) is een veelzijdig kunstenaar. Constante in zijn werk zijn de
TRASHSTONES.  Ze bestaan uit afvalmateriaal dat de kunstenaar samenbindt met tape. zo ontstaat er een vorm. Daarna wordt de verzameling afval overgoten met polyester of glasvezel en glanzend gepolijst. Ook op eerdere Lustwarandes was werk van hem te zien.

TRASHTONE 632 (2015)

 FOLKERT DE JONG (1972, Ned) maakt beelden en installaties die de geschiedenis reflecteren zonder dat er een historisch feit aan ten grondslag ligt. De combinatie van voorwerpen daagt de kijker uit verbanden te zoeken. Sinds 2012 maakt De Jong bronzen beelden, al is hier en daar te zien dat hij nog steeds modelleert in piepschuim

NEOLITHIC SKYLINE 2015 deel

KEVIN VAN BRAAK (1975, Ned) is ook met geschiedenis bezig en dan vooral met de architectonische vormgeving van ideologieën zoals het fascisme. Hij levert in bijna al zijn werken commentaar op de machthebbers. In het beeld dat hier te zien is, gaat het hem om de idiotie van het stropen en daardoor het uitroeien van de natuur omwille van menselijk profijt.
Het werk is opgebouwd uit hout uit oude schepen en gemaak tin samenwerking met Balinese houtsnijkunstenaars. Op hun werk wordt vaak neergekeken. ze maken massaproducten voor de toeristische markt. Van Braak laat zien dat hun vakmanschap groot is.

OLIFANT 2015

ARNE QUINZE (1971, Belgie) begon als graffiti-kunstenaar. Later ontwikkelde hij zich tot beeldend kunstenaar en vormgever van meubels en interieurs. Hij tracht in zijn vrije werk het chaotische vormloze te vangen in een structuur.

RED STILTHOUSE MYHOMEMYHOUSE 2015

TOM BURR (1963,VS) ziet men als een minimalist. Hij werkt met eenvoudige materialen en elementaire vormen,  In de Lustwarande plaatst hij een kamerscherm, dat behoorlijk misplaatst lijkt in een park. De naar de boszijde gekeerde kant is spiegelend en confronteert de kijker met zichzelf.

Het werk gaat dus om de tegenstelling binnen -buiten en privé en openbaar.

A FEW GOLDEN MOMENTS 2015

UGO RONDINONE (1964, Zwitserland, werkt en woont in de VS) is een veelzijdig kunstenaar.
Speciaal voor deze expo maakte hij een beeld dat bestaat uit een zestal massieve onbewerkte blokken van graniet. Deze stapelde hij tot een menselijke vorm. De benen vormen een poort.

THE THOUGHTFUL 2015

ROGER HIORNS (1975, GB) houdt ervan werken te maken die niet af zijn. Chemische laagjes op zijn beelden maken dat de vorm wordt aangetast. De beelden die hier te zien zijn, heeft hij eerder gemaakt in glasvezel en plastic. Ze lijken abstract, maar met enige fantasie zijn er mannen in te ontdekken die de liefde bedrijven. De vraag is of die achtergrond het kijken beïnvloed.

UNTITLED 2015

UNTITLED 2015

ATELIER VAN LIESHOUT (JOEP VAN LIESHOUT, 1963, NL) werkt vaak met grote thema's als slavernij, kapitaal, samenleving. Het werk dat hier te zien is, blijkt terug te gaan op de Burgers van Calais, een aangrijpende groep van Rodin. Daarin staat het lijden centraal. Ook hier is te zien dat de simpele figuren gemarteld worden.

THE BURGHERS 2015

JULIANA CERQUEIRA LEITE (1981, VS) stelt het menselijke lichaam centraal in haar werk. Ze doet dit door in performances beelden te maken door intensief te bewegen, te vallen, klimmen, etc.

Het werk dat hier te zien is, heeft zij gemaakt door zich op te sluiten in een triplex mal. Door met natte klei horizontale bewegingen te maken over de binnenkant van de mal. Daarna is de mal verwijderd en de ontstane vorm is bewerkt met gips en polymeer. De bewegingen zijn goed zichtbaar, ook zie je dat ze achter haar rug niet de cirkel rond kon maken. 

BLIND SPOT 2015