AVANTGARDES TRITON FOUNDATION KUNSTHAL ROTTERDAM

De collectie bestaat uit de verzameling die havenbaron Willem Cordia(1940-2011) samen met zijn bijeen bracht. Zij begonnen daarmee in 1992 en reisden de wereld af om werken te kopen. De collectie is later opgegaan in de Triton Foundation. Het echtpaar had zo'n 250 topstukken verzameld van kunstenaars uit de 19e en 20e eeuw. Met een geschat vermogen van 330 miljoen is het niet moeilijk om mee te bieden op Picasso's, Warhols en alle andere veelgevraagde kunstenaars.
In 2008 stelden ze een curator aan. Die is na de dood van Cordia vervangen door de schoondochter.
 Nog steeds wordt de collectie uitgebreid. De opzet is dat de werken in musea aan publiek getoond worden door korte of langlopende bruikleningen.
In de Kunsthal hangen en staan 150 werken uit de collectie.  Mijn keuze:

Etude pour ou d'apres Amorpha (1912) - Frantisek Kupka (1871-1957)  rekent men tot dezelfde stroming als Kandinsky: het Orfisme. Het zijn abstracte werken die een analogie vertonen met muziek. Vandaar ook de titel. Kupka noemde zich ooit een kleursymfonist. Je kunt hem een spiritualist noemen. Hij wilde de kijker een inzicht in het spirituele geven door de abstracte vormen en kleuren.

 Een verrassend klein schilderijtje, A Saint- Lazaire(1886) van Toulouse Lautrec(1864-1901), vooral bekend geworden door zijn posters die werken met sterk vereenvoudigde vormen en levendige lijnen. Dit verstild werkje toont een andere kant van hem. Geen nachtleven, geen hoertjes, danseressen of zangers lijkt het, maar Saint-Lazaire was een gevangenis, waar vooral prostituees opgesloten zaten.

De bekendste Chinese kunstenaar, Ai Weiwei(1957) mag natuurlijk niet in deze collectie ontbreken.
Tea Brick(2006) bestaat uit samengeperste Thee. Het verwijst naar de traditionele manier van verpakken van thee en naar het westerse Minimalisme.

 

Het werk van Chuck Close(1940) is direct herkenbaar. Zijn portretten zijn opgeboud uit honderden kleurrijke vierkantjes met daarin ovalen, cirkels, etc. Van een afstand zijn het realistische portretten waarvoor hij foto's gebruikt die hij van zijn vriendenkring heeft genomen. De schilder Paul Cadmus stond model voor ditwerk: Paul II(1996).

Frank Stella(1936) schilderde dit werk in 1958. Hij is dan nog niet de minimalist die zelfexpressie een taboe noemt en streeft naar onpersoonlijke kunst (die onmiddellijk aan de maker gekoppeld wordt omdat het zo herkenbaar is). Hier leunt hij nog aan tegen de abstract expressionisten. 

Gerhard Richter(1932) geldt als een van de belangrijkste Duitse kunstenaars. Als basis voor zijn werken neemt hij foto's, ansichtkaarten en tijdschriftreproducties die hij opblaast totdat ze niet meer herkenbaar zijn, vervolgens brengt hij laag voor laag de verf aan die het werk tot Abstraktes Bild(1987) maken.

Jasper Johns(1930) wordt vaak tot de pop art gerekend. Vanaf 1957 heeft hij heel wat werken gemaakt waarin de gloeilamp de hoofdrol heeft. Twintig jaar lang kwam de gloeilamp terug in zijn werk. In 1969 heeft hij een aantal reliefs gemaakt van een gloeilamp hangend aan een stroomkabel.
De combinatie van licht(de lamp) en zwaar(lood) zet de kijker aan het denken over hoe wij dingen waarnemen.

Dit werk, Marie- Antoinette(1986) is het enige werk van Anselm Kiefer (1945) dat ooit in Nederland geveild is. Het is een klein werk(85 x60 cm) binnen het oeuvre van Kiefer. Door zijn titel sluit het aan bij een grote reeks werken: die Frauen der Revolution. De titel verwijst naar de koningin die in 1793 is onthoofd tijdens de Franse Revolutie. De elementen zijn bekend: lood, gedroogde bloemen en getekende woorden. Wat werk en titel met elkaar te maken hebben, is mij een raadsel.

Veel kunstenaars maken hun leven lang hetzelfde soort werk, natuurlijk is geen enkel stuk hetzelfde,
maar hun onderzoek richt zich op wat binnen de zelf gestelde grenzen mogelijk is.  Louie Nevelson(1899-1988) is zo'n kunstenaar. Zij brengt voorwerpen die niets met elkaar hebben bij elkaar in een ruimtelijke collage en schildert het geheel zwart. Zo krijgen ze als het ware een nieuwe betekenis.

Rene Magritte(1898-1967) is met meerdere werken op de expo aanwezig, o.a. deze variant op zijn beroemde werk Ceci n'est pas une pipe. De werken wijzen erop dat de schilder slechts een afbeelding van de werkelijkheid geeft en niet de werkelijkheid zelf.

Marc Quinn(1964) werkt 2- en 3-dimensionaal. Dit werk, Pink Sphinx(2005) toont Kate Moss in een
acrobatisch standje. Dezelfde voorstelling heeft hij in een beeld uitgewerkt in een serie van goudkleurige beelden van het beroemde model in diverse yoga-achtige houdingen.

Tete de Jeune Fille(Louise) uit 1915 is een kenmerkend werk van Amadeo Modigliani (1884-1920).
Zijn werk bestaat voornamelijk uit portretten van vrouwen. Zij zijn niet als persoon neergezet, maar als een type met een extreem lange hals en een nauwelijks gedetailleerd gezicht.

Henry Moore(1898-1986) is wereldberoemd om zijn monumentale beelden met zijn ronde hoeken en gaten. Maar hij tekende ook(een tekening is onderdeel van de collectie) en werkte, zeker in  zijn beginjaren, ook op kleine schaal: modellen voor de grote werken en vormen waarin hij draden gebruikte om zo de diepte expressie te geven.

Iedere kunstkenner ziet onmiddellijk dat dit een werk van Andy Warhol(1928-1987) moet zijn.
Het is uit de serie Reigning Queens en stelt Koningin Beatrix voor(1985). Het bijzondere aan dit werk is dat het een bewerkte zeefdruk is. Hij heeft namelijk na het drukken met verf de rode lijnen aangebracht.

Odilon Redon(1849-1916) rekent men tot de symbolisten. Dit werk Reverie(1893) maakt duidelijk waarom. De blik van de persoon is naar binnen gekeerd. De kleuren boven hem maken duidelijk in wat voor complexe  gedachten hij is verwikkeld.

Lucian Freud(1922-2011) werkte op klein en groot formaat. De talloze portretten die hij maakte, soms alleen een hoofd, soms het hele (naakte) lichaam, intrigeren door de wijze waarop hij de huis weergeeft: je ziet het vlees en het bloed erin leven. Zijn werk is zo geliefd om de menselijkheid die er uit spreekt en een zeker voyeuristisch gevoel dat zijn werken oproept. Woman with Eyes Closed(2002) roept dat ook op. We kunnen haar niet onbekommerd bekijken, het is alsof ze ineens haar ogen kan openen en ons betrappen.

De afbeelding is niet het werk dat in de collectie zit, maar een uitgesneden variant daarvan.
Onmiddellijk herkenbaar als een Liechtenstein(1923-1997) door de piksels en de stripachtige vorm.
Het werk heeft een merkwaardig perspectief, zoals ook al uit de titel spreekt: Woman Contemplating a Yellow cup(1994).

De surrealist Yves Tanguy(1900-1955) ontwikkelde een bijzondere werkwijze. Hij schetste met zijn ogen dicht en zonder enige gedachte vormen die dus niet werkelijk waren en zette die in kale landschappen met een vaardige schildertechniek en slim kleurgebruik.

 Opmerkelijk is dat tussen alle grote namen uit de 19e en 20e eeuw een werkje staat van Juul Kraijer(1970). Zij tekent, fotografeert en beeldhouwt. Zij neemt altijd zichzelf als model en bewerkt dit tot half-dierlijke mensen of tot droombeelden of tot getormenteerde vrouwen. Dit beeldje is recent verworven. Wellicht een teken dat de Triton Foundation een nieuwe weg inslaat, waarbij de kwaliteit belangrijker wordt dan de naam van de kunstenaar.