PAUL DELVAUX -MEESTER VAN DE DROOM- Kunsthal Rotterdam

Het 25-jarig bestaan van de Kunsthal viert men met een groot overzicht van het werk van Delvaux.
De basis voor dieze expo ligt in een prive-verzameling. Het echtpaar Pierre en Nicole Ghêne-Rahm is werk van Delvaux (1897-1994) gaan verzamelen nadat veel musea al werk van de schilder hadden gekocht. Dus zijn er veel voorstudies, tekeningen en oude werken in hun collectie. Gelukkig zijn er ook werken geleend van musea. En die vormen de hoogtepunten van de tentoonstelling.

Het is voor het eerst na 1973, dat er een overzicht van Delvaux in Nederland te zien is. Dat hangt,
denk ik, samen met het feit dat het werk niet meer de impact heeft die het in de jaren '70 had.
De naakte vrouwen, de surrealistische landschappen, de droomscenes roepen niet meer het gevoel op dat je kijkt naar iets wat eigenlijk prive behoort te blijven.

Delvaux heeft lang gezocht naar zijn eigen stijl. De invloed van de surrealisten en met name De Chirico is doorslaggevend geweest, al maakte Delvaux bezwaar tegen zijn indeling bij de surrealisten. Zijn thema werd De Vrouw. Zijn moeder prentte hem in zijn jongensjaren in dat vrouwen gevaarlijke wezens waren.  Na een bezoek aan een bordeel kreeg de seksualiteit iets onbereikbaars en zijn de vrouwen in zijn werk onbereikbaar. Hun ogen zijn groot, maar maken geen contact.

DE COURTISANES 1944
Dit werk wordt gezien als een sleutelwerk. We zien naakte vrouwen in een antieke architectuur ronddwalen.
De uitsneden waarbij de hoofden half zijn afgesneden duidt op invloed van de fotografie. De hoed die de dame draagt en de kleden op de grond zijn 20e eeuws. Vaak dragen vrouwen opvallende hoeden. Dat accentueert hun naaktheid, maar gaat ook terug op een (apocrief?) verhaal over de jonge Delvaux, die tot zijn schrik zijn moeder half gekleed zag met een hoed op.
De verwarring die dit beeld op riep zou doorwerken in zijn  uitbeelding van de vrouwen op zijn doeken.   

DE SKELETTEN 1944
Delvaux heeft vaak skeletten afgebeeld. In tegenstelling tot de rust die de vrouwen uitstralen zijn deze figuren levendig en bezig met alledaagse dingen. Ook heeft hij een aantal kruisingen gemaakt waarbij de bijbelse figuren skeletten zijn.
zZijn bedoeling is niet om te choqueren maar om de bekende taferelen op een andere manier weer te geven.
Dit is een werk op papier met oost-indische inkt en aquarelverf. De tekeningen lijken slordig gemaakt.

LA GARE 1971
Op hoge leeftijd legde hij zich toe op lithografieën. Dan is zijn lijnvoering scherp en is de compositie helder. Dit in tegenstelling tot zijn oudere tekeningen.

LA FENETRE 1936
Dit is een echt surrealistisch werk met een grote invloed van Magritte. We zien een vrouw door een venster. In plaats van het interieur zien we , met haar, een landschap.

LA FEMME AU MIROIR 1948
Ook dit werk kan je surrealistisch noemen. Het toont een geklede vrouw die zichzelf naakt in de spiegel ziet.
Opvallend is dat het behang van de muur dreigt los te komen. Doordat we met de vrouw mee kijken naar spiegelbeeld en muur zitten we in haar hoofd maar we weten niet waarom zij dit ziet.

LE REVE 1935
Dit werk is het startpunt van zijn droombeelden. hij schilderde het nadat hij de eerste surrealistische expo in Brussel heeft bezocht. Dat gaf hem de sleutel die hij zocht. We zien een vrouw in slaap en wat ze droomt zien we ook. Realiteit en droom in een beeld. Er zit een verlangen naar elkaar in de positie van de vrouwen. De erotiek tussen vrouwen is een veel voorkomend thema bij Delvaux.

LE REVE 1944
Mannen zijn in de minderheid in de geschilderde wereld van Delvaux. De enkele, naakte, jongeling zien deskundigen als zelfportretten van de schilder die zijn moeilijke, bijna machteloze omgang met vrouwen toont.

L'INCENDIE (DE BRAND)1935
N a de voltooiing knipt de schilder het werk in tweeën. Het waarom is niet bekend. Wel weten we dat Delvaux vaker twijfelde  en om die reden doeken overschilderde of vernietigde.

L'AGE DE FER 1951
Delvaux had een fascinatie voor stations. waarschijnlijk door het wachten en het reizen. Ook de vorm van trams en locomotieven boeiden hem, hij had zelfs een verzameling miniatuur treinen en trams.
De vrouw is prominent aanwezig. Ze ligt op een bed en maakt een uitnodigend gebaar. Ze draagt een onmogelijke hoed. Het bed lijkt op het bed dat Titiaan en Manet gebruikte in hun beroemde werken. Ook de houding en de plaatsing van de handen lijken een verwijzing naar Manets Olympia. Alleen de blikrichting is anders.

LE VIADUC 1963
Op het eerste gezicht lijkt dit een realistisch beeld. Alles is precies weergegeven. Alleen rechts staat een spiegel die een brandende lamp reflecteert. Er is geen mens te zien. Dit is een werk dat laat zien hoe Delvaux van elementen uit de werkelijkheid een eigen 'droom'wereld bouwt. Je reinste poëzie.

LE DIALOGUE 1974
Dit latere werk is sterk door zijn eenvoud. Enkele kleuren, grijs en blauw, strakke lijnen die het perspectief benadrukken en een horizon die ver weg lijkt. het is alsof de twee vrouwen op een terras zijn dat aan de rand van een zee ligt. De donkere lucht maakt duidelijk dat het tafereel beschenen wordt door een heldere maan. De titel blijft raadselachtig, wan tde twee vrouwen hebben op geen enkele manier contact.