MARIA MAGDALENA in Catharijneconvent Utrecht.

 Het museum stelt dat het tijd is voor Maria Magdalena, de vrouw die al 2000 jaar de gemoederen bezighoudt. Ze krijgt nu de tentoonstelling die ze verdient. (?)

In de Bijbel staan drie verhalen over de zalving van Christus. De plaatsen en het gezelschap zijn anders, maar de handeling is hetzelfde: een vrouw komt ongevraagd naar de tafel waaraan Jezus met de gastheer en een gezelschap de maaltijd nuttigen. Zij knielt neer bij Christus en zalft zijn voeten met een kostbaar goedje, ter waarde van een jaarloon van een landarbeider. 

In een verhaal zijn. het niet de voeten maar het hoofd dat zij zalft. In de Joodse wereld was de zalving een ritueel bij het in dienst treden van koningen. De discipelen reageerden verontwaardigd op deze ' geld-verspilling'. In een reactie stelt Jezus dat zij er goed aan deed hem te zalven, want de armen hebben jullie altijd bij je, maar mij heb je niet altijd. Hij voegt eraan toe dat deze vrouw door haar daad herinnerd zal worden. Christus duidt hierop zijn aanstaande dood. Ook gestorvene werden gezalfd.

Opvallend is dat in geen van de versies de vrouw een naam krijgt. In de vier evangeliën verschilt het verhaal; Marcus en Matteus vertellen het bovenstaande. Lucas en Johannes maken er een voetzalving van. Lucas noemt een zondares (=prostituee) en Johannes laat de zalving plaats vinden in het huis van Maria en Marta. De eerste zalft zijn voeten en blijft in Jezus' buurt.

Pas in de vroege middeleeuwen kreeg de vrouw met de zalfpot een naam: Maria Magdalena. Paus Gregorius stelde in 593 dat zij inderdaad een zondares was die zich bekeerde. In 1969 heeft de Rooms-Katholieke kerk deze zienswijze afgezworen. Ze was toen allang opgenomen in de rij heiligen.

Het meest bekend is de zalving van de voeten. Een nederige daad in een welgestelde omgeving.

David Lachapelle  Jesus is my homeboy 2003
De kleding van de vrouw accentueert de visie van de fotograaf: prostituee.

Ook Marlene Dumas speelt met het beeld van de zondige vrouw. Ze heeft haar rok opgetrokken en toont haar geslacht. Ze kijkt er ondeugend bij. Ze lijkt nog een kind.

Zoals gebruikelijk in de kerkelijke kunst is Maria Magdalena voorzien van een attribuut, dat haar herkenbaar maakt en dat verwijst naar handeling die haar heilig heeft gemaakt.

                                                                      

De anonieme schilder heeft de zalfbeker centraal gesteld.  Ze wordt hier voorgesteld als een welgestelde vrouw door haar kleding en als een geleerde (zie de geschriften voor haar).  Dit sluit aan bij de idee dat  Maria Magdalena niet een 'groupie' was tussen de trouwe volgelingen, maar een leidster.

Heleen Verhoeven neemt een andere legende als motief. Jezus zou boze geesten uit haar verdreven hebben. We zien hoe zij de demonen uitkotst. De discipelen staan erbij overdekt met zweren.

                                                                  

Er zijn twee plaatsen waar Maria Magdelena gestorven is. Een deel van de studies noemt Turkije , een ander is gebaseerd op een Westerse legende die verhaalt dat ze naar Frankrijk is gegaan en daar als kluizenaar heeft geleefd.

Maria Magdalena in de woestijn (1869) 

Pierre Puvis de Chavannes heeft haar afgebeeld zoals ze in de 19e eeuw vele malen is geschilderd: blootsvoets, een eenvoudig kleed en heel aan groot haar. In haar hand heeft ze nu een doodshoofd, symbool voor de tijdelijkheid van het leven.

De nieuwste kijk op Maria Magdalena is dit schilderij(!) van
Egbert Modderman Miskend 2020
We zien een zelfbewuste vrouw hangend in een stoel met de benen wijd als een man.
Ze draagt een wit kleed. Wellicht een verwijzing naar de moderne visie dat zij de geliefde van Jezus was of een duiding van kuisheid.

De vele visies die in de expositie een plaats hebben gekregen: een sterke vrouw of een rijke dame die Christus en zijn volgelingen financieel ondersteunde, een hoer of geleerde, prediker of kluizenaar. Het museum daagt de bezoekers uit tot een keuze. Met muntjes kan je je keuze duidelijk maken in een zaal waar wellicht de mooiste Maria Magdalena hangt.

Alfred Stevens  Maria Magdalena 1887